آنچه ۸ نشانه مهم ناخنها از سلامت بدن میگویند
ناخنها میتوانند حقایق جالبی درباره وضعیت درونی بدنمان آشکار کنند. برخی مشکلات ناخن ممکن است نتیجه کمبود ویتامین یا بیماریهای مزمن باشد، در حالی که بسیاری از آنها صرفاً به علت آسیب یا تماس بیش از حد با آب ایجاد میشوند. بااینحال، وضعیت ناخنها تا حد زیادی بازتابی از سلامت کلی بدن است.
دکتر سارا نوریس، پزشک متخصص طب طبیعی از لسآنجلس، میگوید: «در بیشتر افراد، سلامت ناخن نشانهای از کیفیت تغذیه یا عملکرد سیستم گوارش است. ناخنهای شکننده، ضعیف یا پوستهپوسته معمولاً بیشتر با رژیم غذایی نامناسب مرتبطاند تا بیماریهای سیستمیک.»
بهگفته دکتر مارک بنور، استاد پزشک خانواده در دانشکده پزشکی کِک، اغلب بیماران با نگرانی درباره تغییرات جزئی ناخن به کلینیک مراجعه میکنند، در حالی که این تغییرات معمولاً اهمیت پزشکی خاصی ندارند.
ناخنهای سالم معمولاً صاف و بدون تغییر رنگ هستند. اگر احساس میکنید بافت یا رنگ ناخنهایتان تغییر کرده، این راهنما میتواند به درک علت و انتخاب درمان مناسب کمک کند.
دلایل تغییر بافت ناخنها
شکنندگی ناخن
ناخنهای شکننده یا ترکخورده از شایعترین مشکلات ناخن هستند. این وضعیت که در پزشکی به نام «اونیکوشیزیا» شناخته میشود، اغلب در اثر خیسشدن و خشکشدن مکرر دستها رخ میدهد. در برخی موارد نیز میتواند نشانه کمکاری تیروئید یا کمبود آهن باشد.
راهحل: استفاده از کرمها یا لوسیونهایی حاوی اسیدهای آلفاهیدروکسی یا لانولین توصیه میشود. هنگام شستوشوی ظروف یا کار با آب زیاد از دستکش استفاده کنید.
نرم یا ضعیف شدن ناخنها
ناخنهای نرم بهراحتی خم میشوند یا میشکنند. این حالت معمولاً بر اثر تماس زیاد با مواد شیمیایی یا رطوبت (مانند مواد شوینده یا لاک ناخن) ایجاد میشود. گاهی نیز ممکن است ناشی از کمبود ویتامینهای گروه B، کلسیم، آهن یا اسیدهای چرب باشد.
راهحل: از تماس مکرر ناخن با مواد شیمیایی پرهیز کنید و اجازه دهید ناخنهایتان به طور طبیعی تنفس کنند. مصرف مکمل مولتیویتامین حاوی کلسیم و ویتامینهای گروه B میتواند مفید باشد.
پوستهپوسته شدن ناخن
اگر لایههای ناخن از هم جدا میشوند، احتمالاً دلیل آن وارد آمدن ضربه یا استفاده نادرست از ناخن (مثلاً بهعنوان ابزار) است. گاهی تماس طولانی با آب یا مواد شوینده نیز عامل این مشکل است. اگر ناخنهای پا نیز پوستهپوسته شدهاند، ممکن است علت آن کمبود آهن باشد.
راهحل: در صورت احتمال کمبود آهن، غذاهای غنی از آهن مصرف کنید. برای آسیبهای خارجی، پس از شستن دستها از کرم مرطوبکننده استفاده نمایید. اگر علائم ادامه داشت، با پزشک مشورت کنید.
خطوط عمودی یا افقی روی ناخن
وجود برآمدگیهای عمودی یا افقی روی ناخن موضوعی رایج است. خطوط عمودی که از ریشه تا نوک ناخن کشیده میشوند، معمولاً با افزایش سن بیشتر دیده میشوند و خطری ندارند. اما خطوط افقی یا «خط بئو» ممکن است نشانه بیماری کلیوی یا مشکلات دیگر در بدن باشد.
راهحل: برای خطوط عمودی، سطح ناخن را بهنرمی سوهان بزنید تا صاف شود. برای خطوط افقی، بررسی دقیقتر توسط پزشک لازم است.
دلایل تغییر رنگ ناخنها
زرد شدن ناخنها
زردی ناخنها معمولاً ناشی از عفونت قارچی یا واکنش به مواد شیمیایی مانند لاک ناخن است. در مواقع نادر، میتواند نشانهای از مشکلات تیروئید، پسوریازیس یا دیابت باشد.
راهحل: ناخن جدید معمولاً بدون رنگ رشد میکند. استفاده از روغن درخت چای یا ویتامین E میتواند به بهبود عفونتها کمک کند. اگر پس از چند هفته تغییری ایجاد نشد، با پزشک مشورت کنید.
خطوط سیاه یا قهوهای
خطوط باریک تیره که شبیه به شکافهای ریز هستند، ممکن است بر اثر ضربه به ناخن ایجاد شوند. بااینحال، در موارد نادر میتوانند نشانه پسوریازیس، اندوکاردیت یا حتی نوعی ملانوم ناخن باشند.
راهحل: اگر دلیل آسیب است، این خطوط با رشد ناخن از بین میروند. در غیر این صورت، بهخصوص اگر با علائمی مانند تورم پوست یا تعریق شبانه همراه باشد، لازم است پزشک آنها را بررسی کند.
لکههای سفید
لکههای سفید پراکنده که بیشتر در سنین نوجوانی ظاهر میشوند، معمولاً به دلیل کمبود روی ایجاد میشوند، هرچند ممکن است ناشی از واکنش آلرژیک، عفونت قارچی یا آسیب خفیف به ناخن نیز باشند.
راهحل: مدتی به ناخنها استراحت دهید و از استفاده از لاک یا مواد دیگر خودداری کنید. در صورت تداوم لکهها، مراجعه به پزشک ضروری است.
ناپدید شدن هلال پایین ناخن
در حالت عادی نبود هلال در پایین ناخنها معمولاً نگرانکننده نیست و ممکن است زیر پوست پنهان باشد. اما اگر این هلالها ناپدید شوند، میتواند نشانه سوءتغذیه، افسردگی یا کمخونی باشد.
راهحل: در بیشتر افراد نیازی به نگرانی نیست، مگر اینکه تغییر رنگ (مثلاً قرمز شدن) یا علائم همزمان دیگری مانند سرگیجه یا تغییر خلق مشاهده شود.
جدول سلامت ناخنها
- ناخن شکننده: شستن زیاد دستها | استفاده از کرمهای حاوی آلفاهیدروکسی اسید یا لانولین
- ناخن نرم یا ضعیف: تماس زیاد با مواد شیمیایی | رها کردن ناخن از لاک و مصرف مولتیویتامین
- پوسته شدن: آسیب یا کمبود آهن | مرطوب نگه داشتن و تغذیه مناسب
- خطوط: افزایش سن یا بیماری داخلی | سوهانزدن یا مراجعه به پزشک
- زردی ناخن: عفونت یا واکنش به محصولات زیبایی | روغن درخت چای یا ویتامین E
- خطوط سیاه: آسیب یا ملانوم | رشد ناخن یا ارزیابی پزشک
- لکه سفید: کمبود مواد معدنی یا آسیب | استراحت به ناخن و مراجعه به پزشک
- نبود هلال: معمولاً بیخطر | بررسی در صورت تغییر رنگ یا علائم دیگر
علائمی که باید جدی گرفته شوند
در بیشتر موارد مشکلات ناخن با مراقبت ساده یا درمان خانگی برطرف میشوند، اما اگر تغییرات ناخن با علائم زیر همراه باشند، مراجعه به پزشک ضروری است:
- خستگی یا ضعف جسمی
- کاهش یا افزایش وزن بیدلیل
- التهاب پوست اطراف ناخن
- تعریق شبانه یا تپش قلب
- تورم یا سرگیجه
- نشانههای افسردگی
روشهای حفظ سلامت ناخنها
دکتر نوریس میگوید: «بدن ما هوشمند است. کمبود ویتامینها و مواد معدنی معمولاً در ناخن و مو نمایان میشود.» رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزی و غلات کامل میتواند تمام مواد مغذی مورد نیاز ناخنها را تأمین کند.
او توصیه میکند مولتیویتامینها را به شکل کپسول نرم مصرف کنید، زیرا بدن ژلاتین موجود در آنها را بهتر جذب میکند. همچنین، مکملهای بیوتین و دماسب میتوانند به استحکام ناخنها کمک کنند. اما اگر از بیوتین استفاده میکنید، دو هفته پیش از آزمایش خون مصرف آن را قطع کنید، چون میتواند نتایج آزمایش را تغییر دهد.
سؤالات متداول
ناخنهای ناشی از کمبود آهن چگونهاند؟
ناخنهای قاشقیشکل یا توخالی معمولاً نشانه کمخونی یا کمبود آهن هستند. این تغییر ممکن است هم در ناخنهای دست و هم پا دیده شود و نیاز به بررسی توسط پزشک دارد.
کمبود ویتامین B12 چه تغییری در ناخن ایجاد میکند؟
کمبود ویتامین B12 ممکن است باعث تغییر رنگ ناخنها شود، از جمله آبی یا تیره شدن آنها، یا ایجاد خطوط عمودی تیره بر روی صفحه ناخن.
جمعبندی
تغییرات خفیف در ناخنها اغلب بیخطرند، اما اگر همراه با علائم دیگر باشند، میتوانند هشداری از وضعیت سلامت بدن باشند. با تغذیه سالم، مراقبت منظم و در صورت لزوم مراجعه به پزشک، میتوان ناخنهایی سالم و زیبا داشت.
