درمانها و راهکارهای طبیعی برای از بین بردن جای زخم
زخمها بخشی طبیعی از فرآیند ترمیم بدن پس از آسیب هستند. وقتی لایه درم پوست دچار صدمه میشود، بدن برای ترمیم آن رشتههای کلاژن تولید میکند و در نتیجه جای زخم شکل میگیرد. شدت و ظاهر این زخمها به نوع آسیب، مکان آن روی بدن و سن فرد بستگی دارد. برخی روشهای پزشکی و طبیعی میتوانند به کمرنگتر شدن یا بهبود ظاهر جای زخم کمک کنند.
درمانهای پزشکی برتر برای رفع جای زخم
هرچند هنوز هیچ راهی برای محو کامل جای زخم وجود ندارد، اما بسیاری از درمانها میتوانند ظاهر آن را بهمرور کمتر قابلمشاهده کنند.
- ژلها و ورقهای سیلیکونی: این محصولات نرم و انعطافپذیر مانند پانسمان روی پوست قرار میگیرند و به نرم شدن و تخت شدن جای زخم کمک میکنند. برخی از آنها قابل شستوشو و استفاده مجدد هستند و بدون نسخه نیز قابل تهیهاند.
- کورتیکواستروئیدها: تزریق استروئید میتواند در درمان زخمهای ضخیم یا پارانشیمی مانند کلوئید مؤثر باشد. این تزریقها التهاب، خارش و تغییر رنگ پوست را کاهش داده و به صافتر شدن ناحیه کمک میکنند. معمولاً پزشک طی چند ماه چند نوبت تزریق انجام میدهد.
- درمان با لیزر: لیزر تراپی با تحریک بازسازی کلاژن و الاستین در پوست، باعث کاهش التهاب، درد و تغییر رنگ زخم میشود. اگرچه زخم را حذف نمیکند، اما ظاهر آن را بهبود میبخشد. این درمان باید توسط متخصص پوست انجام شود.
- فیلرهای پوستی: فیلرهای تزریقی حاوی اسید هیالورونیک معمولاً برای پر کردن فرورفتگی زخمها مانند جای جوشهای عمیق استفاده میشوند. این درمان موقت است و نیاز به تزریق دورهای دارد.
- لایهبرداری شیمیایی: لایهبردارهای شیمیایی با حذف لایه سطحی پوست، به تجدید سلولها و صافتر شدن بافت پوست کمک میکنند. برای پوستهای تیره، لایهبردارهای حاوی اسید گلیکولیک یا آزلائیک معمولاً گزینههای ایمنتری محسوب میشوند. پس از انجام لایهبرداری، استفاده مداوم از ضدآفتاب ضروری است.
- سابسیژن: در این روش سوزنی نازک زیر پوست وارد میشود تا بافت زخم از لایههای زیرین جدا شود. این عمل برای جای زخمهای فرو رفته بسیار مؤثر بوده و توسط پزشک متخصص اجرا میشود.
- پانچ اکسزیژن: در این درمان جراحی، ناحیه زخم با ابزاری خاص برداشته و سپس بخیه میشود. برای زخمهای عمیق یا نوع یخی یکی از دقیقترین روشهاست.
- میکرونیدلینگ: استفاده از سوزنهای بسیار ریز برای ایجاد منافذ سطحی روی پوست که تولید کلاژن را تحریک میکند و به مرور ساختار پوست را بازسازی کرده و ظاهر زخمها را بهبود میبخشد.
- کرمهای دارویی: کرمهای تجویزی حاوی رتینوئیدهای قوی یا استروئیدهای موضعی میتوانند خارش و التهاب زخم را کاهش دهند. برای استفاده صحیح حتماً با پزشک مشورت شود.
- کرمهای بدون نسخه (OTC): این کرمها حاوی ترکیبات نرمکننده و ضدالتهاب هستند که به کاهش تغییر رنگ و اندازه جای زخم کمک میکنند، هرچند تأثیر آنها معمولاً محدودتر است.
هنگام بهبود جای زخم، از پوست خود در برابر آفتاب محافظت کنید. استفاده روزانه از ضدآفتاب و لباسهای محافظتی مانند کلاه و شال ضروری است.
درمانهای طبیعی برای بهبود جای زخم
علاوه بر درمانهای پزشکی، برخی روشهای طبیعی نیز ممکن است به بهبود ظاهری جای زخم کمک کنند، اگرچه شواهد علمی درباره اثربخشی آنها محدود است.
- آلوئهورا: تحقیقات نشان میدهد آلوئهورا به بهبود زخم و بازسازی بافت کمک میکند. برای استفاده، پوسته سبز برگ را بردارید، ژل شفاف داخل آن را با حرکات دایرهای روی زخم بمالید.
- ویتامین E: مطالعات درباره عملکرد ویتامین E نتایج قطعی ارائه نکردهاند. تماس مستقیم آن با پوست ممکن است در برخی افراد موجب حساسیت شود.
- عسل: گرچه عسل خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی دارد، اما پژوهشها نشان دادهاند در بهبود ظاهر زخم چندان مؤثر نیست.
- روغن نارگیل: این روغن به ترمیم لایه محافظ پوست و تحریک سنتز کلاژن کمک میکند اما شواهد کافی برای اثربخشی آن در درمان جای زخم وجود ندارد.
- سرکه سیب: برخی از سرکه سیب برای جلوگیری از جای جوش استفاده میکنند، اما پژوهش علمی کافی وجود ندارد و ممکن است باعث تحریک یا آسیب پوستی شود.
- روغن اسطوخودوس: تحقیقات ابتدایی نشان دادهاند این روغن میتواند فرآیند ترمیم زخم را تسریع کند، اما تأثیر آن بر جای زخم هنوز به اثبات نرسیده است. استفاده موضعی از روغنهای اسانسی ممکن است در برخی افراد حساسیت ایجاد کند.
- لیمو: آب یا روغن لیمو ممکن است موجب حساسیت به نور شود و استفاده نادرست از آن خطر سوختگی را افزایش میدهد. در صورت استفاده، تماس با آفتاب تا ۱۲ ساعت ممنوع است.
- سیبزمینی: مدارک علمی کافی برای اثرگذاری سیبزمینی در درمان زخم وجود ندارد، اگرچه پوست سیبزمینی میتواند برای ترمیم سوختگیهای سطحی مفید باشد.
- روغن نسترن و کندر: برخی پژوهشها حاکی از تأثیر مثبت روغن نسترن در ترمیم زخم و بهبود ظاهر آن و اثر احتمالی روغن کندر بر بازسازی سلولهای پوستی هستند، ولی نیاز به تحقیقات گستردهتر دارند.
پیش از استفاده از هر درمان موضعی، محل زخم را تمیز کرده و تست حساسیت انجام دهید. در صورت بروز قرمزی یا تحریک، مصرف را بلافاصله قطع کنید.
جمعبندی
اگر میخواهید ظاهر جای زخم را کاهش دهید، میتوانید درمانهای طبیعی را امتحان کنید، اما بسیاری از آنها هنوز نیاز به بررسی علمی بیشتر دارند. پیش از استفاده از هر روش خانگی، حتماً با پزشک مشورت کنید تا ایمنترین و مؤثرترین گزینه برای نوع پوست و زخم شما انتخاب شود.
