ویتامین لذت: چرا لذت بردن از غذا اهمیت دارد؟
بیشتر افراد به راحتی میتوانند به سوال «غذای مورد علاقه شما چیست؟» پاسخ دهند. این نشان میدهد که انسانها بهطور طبیعی از خوردن غذا لذت میبرند و برای بسیاری، خوردن یکی از بزرگترین لذتهای زندگی است.
فراتر از خوشایند بودن وعدههای غذایی، لذت بردن از غذا مزایای مهمی برای سلامت دارد. نوش جان کردن غذا به روند هضم کمک میکند، روابط فرد با غذا را بهبود میبخشد، باعث غلبه بر اختلالات خوردن میشود و عملکردهای دیگر مفیدی دارد.
در برخی موارد، دریافت مقدار کافی «ویتامین پ» (یا شاید ویتامین مممم!) به اندازه مواد غذایی داخل بشقاب شما اهمیت دارد. با ما همراه باشید تا به بررسی این لذتهای خوشمزه و اهمیت آنها در خوردن غذا بپردازیم.
روانشناسی پشت لذت بردن از غذا
سالهاست که پژوهشگران به بررسی علمی لذت خوردن غذا پرداختهاند و نتایج آن بسیار جالب و امیدبخش است.
از نظر فیزیولوژیکی، لذتی که افراد از غذا میبرند هم در دهان و هم در مغز اتفاق میافتد.
آلتا استورچ، متخصص تغذیه و رواندرمانگر، میگوید: «هر نوع لذتی، از جمله لذت غذا، باعث آزاد شدن دوپامین در مغز میشود.» دوپامین که به هورمون «احساس خوب» معروف است، مسیرهای پاداش مغزی را فعال میکند و با افزایش شادی، آرامش، انگیزه و تمرکز همراه است.
برخی تحقیقات قدیمیتر نشان میدهند که افراد دارای اضافه وزن ممکن است حساسیت دوپامینیشان مختل شده باشد و همین باعث شود برای تجربه لذت کافی از غذا زیادهروی کنند.
اما وقتی شیمی مغز بهدرستی کار کند، لذت بردن از غذا میتواند مزایای جسمی به همراه داشته باشد.
استورچ توضیح میدهد: «وقتی از غذایی که میخوریم لذت میبریم و دوپامین آزاد میشود، هضم و متابولیسم غذا به شکل مؤثرتری انجام میشود. وقتی در پاسخ به یک تجربه غذایی لذتبخش آرامش داریم، سیستم عصبی در حالت استراحت و هضم قرار میگیرد که امکان بهرهبرداری کامل از مواد مغذی غذا را فراهم میکند.»
علاوه بر این، لذت بردن از خوردن میتواند به الگوهای غذایی سالمتر هم کمک کند.
در یک مرور نظاممند بزرگ در سال ۲۰۲۰ که به بررسی ۱۱۹ مطالعه درباره رابطه بین لذت خوردن و رژیم غذایی سالم پرداخت، ۵۷ درصد مطالعات ارتباطات مثبتی میان لذت بردن از غذا و نتایج مربوط به رژیم غذایی سالم یافتهاند.
برای مثال، یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ نشان داد افرادی که از خوردن غذا لذت بیشتری میبرند از نظر وضعیت تغذیهای در شرایط بهتری قرار دارند. مطالعات دیگری به نقش لذت بردن از غذای سالم در ترویج رژیم غذایی متعادل و مغذی تاکید کردهاند.
سارا گلد آنزلور، متخصص تغذیه و مشاور تغذیه شهودی، میگوید: «این تصور که غذاهای سالم باید بیمزه باشند یا طعم خوبی نداشته باشند، صحیح نیست. وقتی غذایی که دوست داریم میخوریم، رضایت افزایش مییابد و این میتواند کیفیت رژیم غذایی را ارتقا دهد و احتمال پرخوری یا حملات اضطرابی را کم کند.»
تغذیه احساسی غذاهایی که میخوریم
اگر غذا فقط منبع سوخت بود، وعدههای غذایی بسیار خستهکننده میشدند. خوردن غذا بخشی از تجربیات انسانی است؛ غذا ما را به عزیزانمان نزدیک میکند و ما را با فرهنگ و ریشههایمان مرتبط میسازد.
در واقع، غذا علاوه بر تغذیه جسم، تغذیه روح نیز هست. در ادامه به چند نمونه از نقش لذت بردن از غذا در تغذیه روح میپردازیم.
لذت بردن از غذا و افزایش ارتباطات اجتماعی
هیچ جمع دوستانه یا دورهمی خانوادگی بدون خوراکیهای خوشمزه به یاد ماندنی نیست.
مطالعهای در سال ۲۰۱۵ درباره جوامع اجتماعی در تایلند نشان داد که لذت بردن از غذا در کنار دیگران باعث افزایش حس شادی میشود.
غذا و لذت، آرامش جسمی و روحی
سوپ مرغ گرم وقتی بیمار هستید، پاستایی که یادآور مادربزرگ است یا دسر محبوبی که همیشه دل را آرام میکند: این نوع غذاها روح ما را بالا میبرند و به بدن آرامش میدهند.
آنزلور میگوید: «گاهی غذاها پس از یک روز سخت، آرامشبخش هستند. اگرچه برخی ممکن است این را خوردن احساسی منفی بخوانند، اما وقتی ما خود را به غذا وصل کنیم و از آن لذت ببریم، فواید زیادی دارد.»
لذت بردن از غذا و گسستن از فرهنگ رژیمهای سخت
فرهنگ رژیمهای سخت، با پیامهایی که میگوید باید از غذاهای محبوب، مخصوصاً غذاهای پرکالری یا پرچرب، دست بکشیم، معروف است.
با انتخاب لذت بردن آگاهانه از غذا، میتوان این ذهنیت مضر را شکست.
استورچ تأکید میکند: «وقتی همه غذاها بدون قاعدههای سختگیرانه مجاز باشند، حتی خوشمزهترین آنها، بدن یاد میگیرد که نیازش را دریافت میکند. دادن اجازه به غذاهای نامطلوب یا محدودشده، قدم مهمی در روند بهبودی است و میتواند احساس آرامش، اعتمادبهنفس و آزادی در رابطه با غذا را افزایش دهد.»
لذت غذا و پیوند با میراث فرهنگی
تحقیقات دهههاست نشان دادهاند که حس تعلق به یک گروه یک ضرورت برای سلامت روان است. چه مکانی بهتر از خانواده یا فرهنگ خودمان برای تجربه این تعلق؟
در اینجا نقش بزرگی برای لذت بردن از غذا وجود دارد.
استورچ میگوید: «فرهنگ و سنت شکل پیوند ما با دیگران و خود ما است. محدود کردن یا انکار غذاهایی که این ارتباط را تقویت میکنند میتواند منجر به بیتفاوتی و تنهایی شود. حذف غذاهای فرهنگی نه تنها به معنی قضاوت منفی درباره آن غذاست بلکه به معنای رد هویت مرتبط با آن است.»
پذیرش این غذاها میتواند حس آزادی و تعلق را ایجاد کند که سلامت روان را بهبود میبخشد.
تفاوت خوردن برای لذت و خوردن احساسی
شاید شنیده باشید که خوردن احساسی، یعنی خوردن برای مقابله با احساسات منفی مثل استرس یا ناراحتی، خوب نیست.
این نوع خوردن معمولاً باعث مصرف بیفکر غذا و رابطه ناسالم با آن میشود. بنابراین، اگر نسبت به خوردن برای لذت تردید دارید، این نگرانی شما قابل درک است.
خوشبختانه خوردن برای لذت و خوردن احساسی در هدف و نتیجه متفاوت هستند.
آنزلور میگوید: «خوردن احساسی یعنی غذا خوردن برای کنار آمدن با احساسات مثبت یا منفی. خوردن برای لذت یعنی انتخاب غذایی برای لذت بردن از طعم، بافت و تجربه آن، مثل خوردن یک بستنی در تابستان یا سیبی تازه از باغ سیب.»
یک تفاوت مهم دیگر این است که در خوردن برای لذت، ارتباط و تعامل واقعی با غذا وجود دارد، اما در خوردن احساسی معمولاً نوعی قطع ارتباط یا جدا شدن از غذا دیده میشود.
البته مرز کاملاً مشخصی بین این دو نیست و گاهی هر دو ممکن است همپوشانی داشته باشند.
یک راه برای تشخیص نوع خوردن این است که بعد از آن چه احساسی دارید؟ خوردن آگاهانه برای لذت نباید حس گناه یا شرم به شما بدهد.
اگر شما یا عزیزتان با اختلال خوردن مواجه هستید یا نگرانی بابت آن دارید، هرچه سریعتر از یک متخصص واجد شرایط کمک بگیرید.
لذت و تغذیه؛ ترکیبی بینظیر
کمتر چیزی در زندگی به اندازه لذت بردن روزمره از خوردن غذا به ما شادی میدهد. غذایی که میخوریم، جسممان را تغذیه میکند، آرامش به روح میبخشد و ذائقهمان را راضی میکند.
برای افزودن لذت به میز غذاییتان، از قدمهای کوچک شروع کنید.
استورچ توصیه میکند: «وقتی یک وعده یا میانوعده میسازید، ببینید چه کاری میتوانید انجام دهید تا حتی ۱۰ درصد لذت بیشتری به آن اضافه کنید. مثلاً گرم کردن یک براونی، اضافه کردن پنیر بز به سالاد یا افزودن کمی شیر برای رقیق کردن کاسه جو دوسر میتواند تجربه غذایی را از حالت معمولی به عالی تبدیل کند.»
در پایان، از خود بپرسید: غذای من چقدر برایم لذتبخش بود؟ چه احساسات مثبتی از ارتباط احساسی با خوراکیهای روی بشقابم گرفتم؟ یادداشت برداشتن این نکات میتواند انتخابهای غذایی آینده را خوشمزهتر کند.
