سد محافظتی پوست چیست و چه نقشی دارد؟
پوست ما از لایههای متعددی تشکیل شده که هر کدام نقش مهمی در محافظت از بدن ایفا میکنند. بیرونیترین لایه، به نام stratum corneum یا لایه شاخی، ساختاری شبیه دیوار آجری دارد. این لایه از سلولهای سخت و مقاوم به نام کورنوسیت تشکیل شده که با چربیهایی مشابه ملات به هم متصل شدهاند؛ این ترکیب سد محافظتی پوست شماست.
در داخل این سلولهای لایه شاخی موادی مانند کراتین و رطوبتدهندههای طبیعی وجود دارد و چربیها شامل کلسترول، اسیدهای چرب و سرامیدها هستند. این سد ظریف از نفوذ سموم، عوامل بیماریزا و آسیبهای محیطی جلوگیری میکند و همچنین از تبخیر آب بدن محافظت مینماید. حفظ این سد برای سلامت کلی بدن ضروری است.
چه عواملی سد محافظتی پوست را آسیب میزنند؟
هر روز پوست ما در معرض تهدیدهای زیادی قرار دارد؛ برخی از این عوامل از بیرون و برخی از درون بدن ناشی میشوند. از جمله عوامل تاثیرگذار روی سد پوست میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- هوای بسیار خشک یا بسیار مرطوب
- آلرژنها، مواد تحریککننده و آلودگیها
- تابش بیش از حد آفتاب
- صابونها و شویندههای قلیایی
- تماس با مواد شیمیایی خشن
- لایهبرداری یا شستشوی بیش از حد پوست
- استفاده طولانیمدت از استروئیدها
- تنشهای روانی و استرس
- عوامل ژنتیکی که ممکن است باعث استعداد به بیماریهای پوستی مانند درماتیت آتوپیک و پسوریازیس شوند
نقش لایه اسیدی پوست
سد محافظتی پوست دارای خاصیت اسیدی ملایمی است که به آن “لایه اسیدی” یا acid mantle گفته میشود. این خاصیت اسیدی به عنوان یک بافر طبیعی در برابر رشد باکتریها، ویروسها و قارچهای مضر عمل کرده و از عفونتها و آسیبهای پوستی جلوگیری میکند.
حفظ این لایه اسیدی به ویژه اطراف زخمها اهمیت دارد چرا که اسیدیته پوست برای فرآیندهای بیولوژیکی ترمیم ضروری است. شرایطی مانند دیابت یا بیاختیاری ادرار ممکن است این تعادل اسیدی را مختل کنند؛ در این موارد، متخصصان ممکن است استفاده از محصولات با اسیدیته کمی بالاتر را توصیه کنند.
نشانههای آسیب دیدن سد محافظتی پوست
<pاگر سد پوست شما دچار اختلال شود، ممکن است علائم زیر ظاهر شوند که نشاندهنده عملکرد نامناسب آن است:
- خشکی و پوستهپوسته شدن پوست
- خارش مزمن
- ناهمواری یا لکههای تغییر رنگ یافته
- بروز جوشها و آکنه
- حساسیت و التهاب نواحی مختلف پوست
- ابتلا به عفونتهای باکتریایی، ویروسی یا قارچی
چگونه سد محافظتی پوست را محافظت و ترمیم کنیم؟
سادگی در روتین مراقبت پوستی
گاهی اوقات استفاده کمتر و هوشمندانهتر از محصولات مراقبتی، نتایج بهتری به همراه دارد. مشورت با متخصص پوست برای شناسایی محصولات ضروری و مؤثر بر اساس نوع پوست شما، بسیار مفید است. اگر از لایهبردارها استفاده میکنید، به واکنش پوستتان دقت کنید. افراد با پوست حساس یا تیرهتر بهتر است از پارچه نرم و لایهبردارهای شیمیایی ملایم بهره ببرند، زیرا برخی اسکرابها و برسها ممکن است به طور موقت سد پوست را آسیب بزنند.
توجه به میزان اسیدیته (pH) پوست
لایه اسیدی پوست معمولا در بازه pH بین ۴.۰ تا ۵.۸ قرار دارد. پژوهشگران توصیه میکنند از پاککنندههایی استفاده کنید که pH آنها بین ۴.۰ تا ۵.۰ باشد تا تعادل طبیعی پوست حفظ شود.
استفاده از روغنهای گیاهی برای بازسازی سد پوست
مطالعات سال ۲۰۱۷ نشان میدهد برخی روغنهای گیاهی میتوانند به ترمیم سد پوست کمک کرده و از کاهش رطوبت آن جلوگیری کنند. این روغنها اغلب خواص ضدباکتری، ضدالتهاب و آنتیاکسیدانی نیز دارند. برخی از روغنهای مؤثر شامل موارد زیر هستند:
- روغن جوجوبا
- روغن نارگیل
- روغن بادام
- روغن آرگان
- روغن گل گاوزبان
- روغن آفتابگردان
- روغن سویا
این روغنها را میتوانید به صورت کرم یا لوسیون مصرف کنید یا مقدار کمی را در کف دست ریخته و به آرامی روی پوست ماساژ دهید. انجام تست حساسیت روی ناحیه کوچکی از پوست پیش از استفاده کامل، توصیه میشود.
انتخاب محصولاتی با سرامید
سرامیدها چربیهای واکسی هستند که به مقدار زیاد در لایه شاخی پوست یافت میشوند و نقش حیاتی در عملکرد سد پوستی دارند. تحقیقات نشان داده محصولات حاوی سرامیدهای شبه مصنوعی میتوانند خشکی، خارش و پوستهپوسته شدن را در موارد درماتیت آتوپیک کاهش دهند.
کرمها و مرطوبکنندههای دارای هیالورونیک اسید، پترولاتوم یا گلیسیرین
خشکی پوست مشکلی رایج است و استفاده از مرطوبکنندهها درمانی محبوب به شمار میرود. مرطوبکنندههای انسدادی مانند پترولاتوم با ایجاد لایهای نازک روی پوست، جلوی تبخیر آب را میگیرند. این ماده میتواند تا ۹۹ درصد از از دست رفتن آب پوست جلوگیری کند.
مرطوبکنندههای جاذب رطوبت (هومکتانتها) نیز به حفظ سد پوست کمک میکنند. آنها آب را از محیط یا بدن جذب کرده و در پوست نگه میدارند. برخی مواد موثر در این گروه شامل هیالورونیک اسید، گلیسیرین، عسل و اوره هستند.
چون تاثیر محصولات ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد، بهتر است چند محصول را امتحان کرده و آنچه برای پوست شما مناسبتر است را انتخاب کنید.
جمعبندی نهایی
لایه بیرونی پوست که به آن سد محافظتی گفته میشود، نقش محافظتی مهمی در برابر اثرات محیطی و همچنین حفظ تعادل رطوبت بدن دارد. نشانههایی مانند خشکی، خارش و التهاب میتوانند هشداری برای آسیب دیدگی این سد مهم باشند. با سادهسازی روتین مراقبتی، استفاده از محصولات با pH مناسب و مرطوبکنندههای حاوی سرامید یا مواد جاذب رطوبت، میتوانید به ترمیم و حفظ سلامت سد پوست کمک کنید. مرطوبکنندههای حاوی پترولاتوم نیز در حفظ رطوبت نقش مهمی دارند. این سد، اولین خط دفاعی بدن شماست و مراقبت از آن اهمیت بسیار فراتر از مسائل ظاهری دارد. برای راهنماییهای تخصصیتر، با یک متخصص پوست مشورت کنید.
